Prostata to gruczoł krokowy, którego przerost jest problemem wieku mężczyzn, przede wszystkim po 60. Choć ryzyko pojawienia się raka prostaty zwiększa się wraz z wiekiem, łagodny przerost tego narządu występuje również u młodszych pacjentów. Dlatego tak ważne jest regularne badanie go.

Nowotwór prostaty najczęściej występuje u starszych pacjentów, jednak może się pojawić nawet u stosunkowo młodych mężczyzn.

Gruczoł ten, nazywany niekiedy sterczem, odpowiada za regulację składu płynu, w którym poruszają się plemniki, dlatego pełni niezwykle ważną rolę w układzie rozmnażania człowieka. Choć zdrowa prostata nie pełni roli w układzie wydalniczym, jej przerost prowadzi najczęściej do zaburzeń w oddawaniu moczu.

Ważny mały gruczoł – co to jest prostata?

Prostata to gruczoł krokowy, występujący jedynie u mężczyzn. Mimo swoich niewielkich rozmiarów jest jednym z najważniejszych narządów układu rozrodczego. Ma kształt orzecha włoskiego i waży zaledwie 20 gramów, jednak odpowiada za wytwarzanie aż 30% płynu nasiennego. Regulacja składu spermy jest głównym zadaniem tego gruczołu, choć jego przerost może prowadzić nie tylko do upośledzenia funkcji rozrodczych, ale również wydalniczych.

Lokalizacja prostaty

Wszystko dlatego, że jest zlokalizowany tuż poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej. Tylna jego ściana przylega zaś do odbytnicy. Nacisk na prostatę powoduje więc jednocześnie parcie na oddawanie moczu i pobudzenie erotyczne. Za każdym razem, kiedy tak się dzieje, zwiększa się poziom tak zwanego swoistego antygenu sterczowego (PSA) we krwi.

Jak wygląda prostata

Prostata, nazywany również sterczem lub po prostu gruczołem krokowym, przypomina pod względem wyglądu orzech włoski lub owoc kasztana jadalnego. Wyróżnić w jej budowie można płat lewy i prawy, w niektórych przypadkach również mniejszy środkowy. Otoczona jest ona otuliną z mięśni, kurczących się w trakcie wytrysku.

Choroby prostaty

Łagodny rozrost prostaty

Przyjmuje się, że gruczoł krokowy zwiększa się regularnie już od 30. roku życia. Łagodny rozrost tego narządu wcale nie musi być jednak problemem, dopóki nie prowadzi do zaburzenia funkcji układu rozrodczego lub wydalniczego. Zaburzenia erekcji, bóle przy wytrysku i częste oddawanie moczu w nocy to najczęstsze sygnały świadczące o przeroście prostaty.

W większości przypadków odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie pozwala uniknąć poważnych problemów zdrowotnych. Łagodny przerost prostaty wcale nie musi uniemożliwiać prowadzenia udanego życia seksualnego i wiązać się z zaburzeniami wydalniczymi.

Rak prostaty

Choć perspektywy leczenia są bardzo obiecujące, rak prostaty każdego roku uśmierca kilkaset tysięcy mężczyzn. Pod względem częstotliwości występowania ustępuje tylko rakowi płuc. Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków da się wyleczyć – organizm, w którym pojawiają się komórki nowotworowe zlokalizowane w obrębie stercza, dobrze reaguje na leczenie.

Średni wiek, w którym pojawia się rak prostaty to 71. rok życia, średni wiek jego wykrycie to natomiast 66. Wśród starszych mężczyzn jest on diagnozowany u większości pacjentów, rzadziej pojawia się natomiast u pacjentów poniżej 40.

Nieleczony rak prostaty może dawać przerzuty do innych narządów. Objawia się on między innymi obrzękiem dolnej części ciała, bólem przy oddawaniu kału, brakiem erekcji, a nawet całkowitym uniemożliwieniem oddawania moczu. Dlatego tak ważne jest badanie tego narządu, zanim rozwinie się nowotwór złośliwy.

Co może świadczyć o przeroście prostaty?

Regularne badania są zalecane dla wszystkich mężczyzn po 45. roku życia, jednak istnieje kilka symptomów, które świadczą o przeroście prostaty także u młodszych pacjentów. Należy do nich częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy, pojawiający się przy nim ból bądź obecność w jego składzie krwi.

Sygnałem ostrzegawczym są również w tym przypadku jest również pieczeniem w czasie wytrysku. Bolesne wydalanie płynu nasiennego może być efektem innych zaburzeń psychofizycznych, jednak w razie jego zaobserwowania zaleca się wykonanie badań urologicznych. Tak samo rzecz się ma w przypadku nagłych zaburzeń erekcji bądź zmianie składu spermy (ze szczególnym uwzględnieniem obecności w nim krwi).

Jeżeli przerost prostaty nie zostanie odpowiednio szybko rozpoznany, a komórki nowotworowe zdążą się namnożyć, spowoduje on intensywne dolegliwości bólowe w podbrzuszu i okolicach krocza oraz lędźwi, problemy z oddawaniem kału i niemożność osiągnięcia wzwodu.

Badanie prostaty

Badanie prostaty przeprowadzić urolog, przynajmniej raz do roku w przypadku mężczyzn po 45. roku życia (i odpowiednio częściej po ukończeniu 60-tego i 70-tego roku życia). Polegać ono może na badaniu proktologicznym, biopsji pobranych tkanek lub zmierzeniu stężenie PSA we krwi. Istotne jest jak najszybsze zgłoszenie się do specjalisty w wypadku wystąpienia jednego z objawów, a także profilaktycznie.

Zwiększone stężenie PSA krwi można zmierzyć samemu. Należy jednak pamiętać, że nie musi być ono równoznaczne z pojawieniem się raka prostaty. Stężenie PSA zwiększa się po intensywnym wysiłku, wytrysku, po przyjęciu niektórych lęku, a także w przypadku zakażenia układu moczowego. W każdym przypadku należy jednak skonsultować wyniki z urologiem, który pomoże właściwie zinterpretować badanie.

Nie taka profilaktyka stercza, jak ją malują

Przerost prostaty to problem, z którym wcześniej czy później będzie się musiała zmierzyć większość mężczyzn. Choć przyczyny raka, czy to w łagodnej czy złośliwej postaci, pozostają różne, obecnie stosowane metody leczenia pozwalają pacjentom cieszyć się długim i zdrowym życiem. W wielu przypadkach wystarcza zaś sama profilaktyka w postaci regularnego pomiaru stężenia PSA we krwi i wizyt u urologa, zalecanych po ukończeniu 45. roku życia (a w przypadku genetycznego obciążenia nawet kilka lat wcześniej).