Według światowej organizacji zdrowia depresja to choroba, na którą cierpi ponad 300 mln osób na całym świecie. Każdego z nas może dotknąć obniżenie nastroju, czy chwilowy smutek. Jest to całkowicie naturalny proces i efekt odczuwanych emocji. Jednak, kiedy takie uczucia nie chcą nas opuścić, zaczynają przejmować władzę nad codziennością i powodują, że pojawia się wrażenie, iż życie nie ma sensu, to istnieje duże prawdopodobieństwo występowania depresji. Jak radzić sobie z depresją? Jakie są jej objawy i przyczyny? Jak przebiega leczenie? Czy można wyjść z depresji? Wszystko wyjaśni się po przeczytaniu tego artykułu!
Czym jest depresja?
W medycznym żargonie depresja nazywana jest często zespołem zaburzeń nastroju. Jest to choroba długotrwała i ma ogromny wpływ na każdy aspekt życia człowieka. Wraz z jej rozwojem chory zaczyna odsuwać się od społeczeństwa i bliskich, zatraca się we własnych, pesymistycznych myślach. Taki stan z czasem się pogłębia. Osobie z depresją brakuje chęci do życia, nieprzerwanie towarzyszy jej złe samopoczucie i brak energii na jakiekolwiek czynności. Nawet te, które do tej pory przynosiły radość i spełnienie. Chory ma poczucie, że nikt go nie rozumie, chce przebywać jedynie w samotności, jest obojętny na wszystko, co go otacza i tym samym rzadko kiedy szuka pomocy u specjalisty. W kulminacyjnym punkcie choroby pojawiają się myśli samobójcze i często się na nich nie kończy. W Polsce każdego dnia z powodu depresji życie odbiera sobie kilkanaście osób.
Objawy depresji – jak je rozpoznać?
Pojawienie się depresji nie jest poprzedzone żadnymi oznakami. Choroba zaczyna się nagle, niepostrzeżenie wkrada się do życia i systematycznie sieje w nim spustoszenie. U każdej osoby choroba może przebiegać z różnym nasileniem. Jednak, gdy zostaną zauważone niepokojące objawy, to pod żadnym pozorem nie można ich bagatelizować. Specjaliści podzielili symptomy depresji na dwie grupy: psychologiczne i somatyczne. Chociaż często można spotkać się też z terminologią wtórne i podstawowe.
Objawy psychologiczne to:
- Słaba koncentracja i uwaga.
- Poczucie winy.
- Niska samoocena.
- Apatia.
- Mała wiara we własną osobę.
- Utrata zainteresowań.
- Zmniejszona energia.
- Pesymizm.
- Myśli i czyny prowadzące do samobójstwa.
Natomiast objawy somatyczne to m.in.:
- Problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność).
- Utrata apetytu.
- Bóle głowy, karku, brzucha.
- Zaburzenia cyklu miesiączkowego i/lub seksualne.
- Nieprawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.
Objawy depresyjne nie muszą występować jednocześnie. Równie dobrze mogą pojawić się tylko niektóre z nich lub pojawiać się naprzemiennie. W tym momencie należy też wspomnieć o tym, że niektóre objawy niekoniecznie będą oznaką depresji. Choćby brak nastroju lub nadmierne zmęczenie mogą wynikać ze złego stylu życia, przepracowania lub niedoborów w diecie. Jednak każda taka sytuacja wymaga konsultacji z lekarzem.
Jak radzić sobie z depresją – jakie są przyczyny depresji?
Od wielu lat prowadzone są badania nad depresją, ale do tej pory niestety nie udało się ustalić jej podłoża. Mimo to pojawiają się różne spekulacje i przypuszczenia, które miałyby wskazywać na przyczyny choroby. Jednym z nich są aspekty biologiczne. Należą do nich:
- Zaburzenia neuroprzekaźnictwa serotoniny, noradrenaliny, dopaminy acetylocholiny, GABA.
- Uwarunkowanie genetyczne.
- Zaburzenia hormonalne: kortyzolu, tyroksyny, testosteronu lub estrogenu.
Choć nie ma potwierdzenia, że biologiczne czynniki mogą być odpowiedzialne za występowanie depresji, to wiele na to wskazuje. Z drugiej strony choroba może mieć podłoże psychologiczne bądź zewnętrzne. Nadmierny stres, niektóre leki, uzależnienie od alkoholu lub innych substancji odurzających, czy też konkretne schorzenia mogą zwiększać ryzyko zachorowania na depresję. Nie można także zapomnieć o wpływie środowiska. Osoby wrażliwe, nieśmiałe i mające niską wiarę we własne możliwości są bardziej podatne na tę chorobę. Co ważne przyczyny depresji sklasyfikowano na dwa rodzaje. Pierwszym z nich są endogenne. Dotyczą osób, które dziedziczą chorobę. Ciężko jest określić przyczynę wystąpienia depresji, często przybiera najsilniejszą formę. Drugi rodzaj to przyczyny egzogenne, czyli zewnętrzne. Choroba uaktywnia się na skutek przykrego wydarzenia życiowego na tle psychospołecznym, stresującej sytuacji lub choroby somatycznej.
Jakie są rodzaje depresji?
Rodzaje depresji w dużej mierze zależne są od wyżej wymienionych czynników. Kiedy udaje się go określić, lekarz ma możliwość wprowadzenia odpowiedniego leczenia. Wyróżnić można depresję:
- Endogenną.
- Psychogenną.
- Maskowaną.
- Somatogenną.
- Poporodową.
Depresja endogenna
Depresja endogenna występuje najczęściej i jednocześnie jest najcięższym rodzajem. Może objawiać się jako choroba afektywna:
- Jednobiegunowa. W tym przypadku u pacjenta dochodzi do nawrotów objawów. Zaburzenie depresyjne przeplatają się z okresami bez jakichkolwiek symptomów lub ze znaczną poprawą. Nie pojawiają się stany maniakalne.
- Dwubiegunowa to połączenie depresji i manii bez okresów z poprawą stanu zdrowia. Jednak towarzyszą im okresy całkowitego zdrowia.
Depresja psychogenna
Depresja psychogenna jest reakcją organizmu pacjenta na stresujące wydarzenia życiowe oraz nadmiar emocji, których nie może zrozumieć. Może pojawić się na skutek dużych zmian, żałoby, urazów na tle zawodowym i emocjonalnym bądź przebiegu zaburzenia nerwicowego.
Depresja maskowana
Bardzo trudno jest zdiagnozować depresję maskowaną głównie dlatego, że nie towarzyszą jej typowe objawy. U chorego poziom nastroju nie zmienia się, ale za to pojawiają się objawy somatyczne takie jak: zaburzenia snu, ciągłe zmęczenie oraz bóle o niezdiagnozowanej przyczynie. Przy tym rodzaju depresji najczęściej pacjent nieświadomie zakłada tzw. maskę, czyli skrywa swój problem. Można wyróżnić ich pięć:
- Behawioralną. Nadużywanie leków lub alkoholu.
- Bólową. Bóle głowy i neuralgie.
- Zaburzenia rytmów biologicznych. Problemy ze snem.
- Wegetatywne i psychosomatyczne. Np. dławica piersiowa, zespół niespokojnych nóg, świąd skóry.
- Psychopatologiczna. Lęk, jadłowstręt, natręctwo.
Depresja somatogenna
Depresja somatogenna z reguły występuje u osób, które walczą z inną chorobą. Objawy schorzenia mają wpływ na odczuwane emocje i nastrój, co prowadzi do upośledzenia zdrowia psychicznego i społecznego. Najczęściej depresja somatogenna dotyka osób, które walczą z chorobami nowotworowymi, narkomanią, alkoholizmem, stwardnieniem rozsianym, guzem mózgu, Alzhaimerem lub Parkinsonem.
Depresja poporodowa
Depresja poporodowa jest krótkotrwała i występuje u sporej liczby kobiet. Jak sama nazwa wskazuje, pojawia się po narodzinach dziecka i powstaje pod wpływem zmian zachodzącym w organizmie. W tym przypadku nie ma konieczności podawania leków antydepresyjnych, ponieważ często wystarczy sama psychoterapia. Niekiedy depresja u kobiet się wydłuża.
Jak przebiega rozpoznanie depresji?
Chociaż kiedyś twierdzono, że depresja to schorzenie, które dotyka wyłącznie osoby dorosłe, to obecnie już wiadomo, że borykają się z nią również dzieci i młodzież. Nawet jeżeli u pacjenta występują objawy sugerujące depresję, to nie musi być to jednoznaczne z jej występowaniem. Dlatego też samemu nie można ustalić, czy rzeczywiście nas także dotknął ten problem. Jedynym skutecznym sposobem na diagnostykę, jest wizyta u specjalisty, czyli psychiatry. Przeprowadzi on wywiad z pacjentem (często też bliskimi) oraz dokładne badanie psychiatryczne. Musi także sprawdzić, czy u chorego nie występują inne zaburzenia psychiczne.
Jakie są sposoby leczenia depresji?
Leczenie depresji to długotrwały i złożony proces. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się leczenie farmakologiczne. Przyjmowane leki przeciwdepresyjne zmniejszają objawy choroby i poprawiają nastrój. Należy jednak mieć na uwadze, że przyjmowanie środków farmakologicznych obciążająco działa na organizm i psychikę oraz mogą wywoływać działania niepożądane. W miarę możliwości, zamiast medykamentów psychiatra może zalecić psychoterapię, która także jest skuteczna. W czasie sesji chorzy na depresję mają szansę przepracować swoje emocje, porozmawiać, znaleźć podłoże swojego stanu i zrozumieć skąd się wziął. Po skutecznej terapii pacjent osiąga równowagę emocjonalną i stabilność. Wraca też do normalnego życia w społeczeństwie.